Fizjoterapia ginekologiczna, urologiczna i anorektalna to wyspecjalizowane formy fizjoterapii, które koncentrują się na obszarze miednicy.
Te terapie mają na celu pomóc osobom, które doświadczają bólu, dyskomfortu lub dysfunkcji w obrębie miednicy. W tym artykule przyjrzymy się, czym jest fizjoterapia ginekologiczna, urologiczna i anorektalna, na czym polega i jakie korzyści może przynieść pacjentom.
Fizjoterapia Ginekologiczna
Ten rodzaj terapii ma na celu pomóc kobietom, które doświadczają bólu, dyskomfortu lub dysfunkcji w okolicy miednicy. Fizjoterapia ginekologiczna może być stosowana w leczeniu różnych schorzeń, w tym:
- Ból miednicy.
Jest częstym schorzeniem, które dotyka wielu kobiet. Może to być spowodowany różnymi czynnikami, w tym endometriozą, zrostami, bliznami, zapaleniem narządów miednicy mniejszej, dysbiozą w obrębie sromu, skutkiem urazów, nadużyć, konsekwencją zabiegów, naświetlań tej okolicy w związku terapią onkologiczną, a także dysfunkcją mięśni, nerwów, naczyń krwionośnych i limfatycznych dna miednicy. Fizjoterapia ginekologiczna może pomóc złagodzić ból miednicy poprzez reedukację mięśni dna miednicy i poprawę przepływu krwi i limfy w tym obszarze. Może objawiać się vulvodynią - bólem w obrębie sromu, vestibulodynią - bólem przy wejściu do pochwy, vaginizmem - bólem genitalno-miednicznym oraz zaburzeniem penetracji, coxycodynią - bólem w obrębie kości guzicznej, a także bólami miesiączkowymi, owulacyjnymi i innymi w obrębie narządu rodnego i miednicy mniejszej.
Inkontynencja jest stanem, który dotyka wiele kobiet, szczególnie tych, które rodziły lub są w okresie okołomenopauzalnym i pomenopauzalnym, ale coraz częściej dotyka młodych kobiet w okresie rozrodczym. Kojarzona często z osłabionymi mięśniami dna miednicy lecz często hipertonia tej okolicy może ujawniać podobne symptomy. Osoby chore na choroby neurologiczne czy onkologiczne również doświadczają problemów z kontynencją. Kluczowa jest wtedy dokładna diagnostyka oraz wykonanie testów mięśniowych. Pamiętajmy, że mimowolne gubienie moczu, gazów, czy kału nie jest sytuacją fizjologiczną. Uczucie niekompletnego opróżnienia pęcherza, parcie na pęcherz, pęcherz nadreaktywny, słaby strumień moczu, czy zaparcia lub uczucie nie kompletnego wypróżnienia to sytuacje, których nie należy bagatelizować. Często korekcja nawyków toaletowych pozwala poczuć wielką zmianę. Do wypadania dochodzi gdy mięśnie, ścięgna i więzadła, podtrzymujące narządy miednicy, ulegają osłabieniu.
To obniżenie lub wypadanie narządów miednicy mniejszej czyli stan, w którym narządy miednicy (takie jak macica, ściany pochwy, pęcherz moczowy lub odbytnica) opadają do kanału pochwy. Może to powodować dyskomfort i ból, ale też szereg innych konsekwencji. Fizjoterapia ginekologiczna może pomóc złagodzić wypadanie poprzez wzmocnienie mięśni dna miednicy i poprawę podparcia narządów miednicy. Fizjoterapia ginekologiczna jest kluczowa również przed zabiegami w zaburzeniach statyki narządu rodnego, zarówno tych z dostępu brzusznego jak i pochwowego. W przypadkach obniżenia narządu w stopniu I i II fizjoterapeuta może dobrać odpowiedni rodzaj pessaru lub specjalnych tamponów wspomagających statykę jak i proces rehabilitacji.
- Przygotowanie do ciąży, fizjoterapia kobiet w ciąży oraz we wczesnym i późnym okresie połogu.
Fizjoterapeuta uroginekologiczny to specjalista, który pomoże dokładnie przygotować organizm kobiety do ciąży i poprowadzi do momentu rozwiązania. Dokonuje analizy ogólnego stanu zdrowia i na tej podstawie pomaga zwalczać dolegliwości, np. takie jak np. rwa kulszowa. Zajmuje się również profilaktyką rozejścia mięśnia prostego brzucha oraz objawami rozejścia spojenia łonowego.
Fizjoterapeuta uroginekologiczny dobiera także właściwą aktywność ukierunkowaną na pracę z układem oddechowym i pomaga kobiecie przygotować mięśnie do wysiłku, aby poród był bezpieczny i bez niepotrzebnych komplikacji. Ważne jest w tym przypadku, aby nauczyć się rozluźniać mięśnie i regulować rytm oddechowy. Podczas konsultacji fizjoterapeuta dokładnie tłumaczy pacjentce, jak najlepiej przygotować się do porodu, jakie ćwiczenia robić i na co zwrócić szczególną uwagę.
Fizjoterapia Urologiczna
Fizjoterapia urologiczna to specjalistyczna forma fizjoterapii, która koncentruje się na układzie moczowym. Ten rodzaj terapii ma na celu pomóc osobom, które doświadczają dysfunkcji układu moczowego, takich jak nietrzymanie moczu, ból w obrębie dna miednicy, niezapalne choroby prostaty, fizjoterapię po operacjach prostalektomii, problemy z erekcją i innymi zaburzeniami seksualnymi, zatrzymanie moczu.
Fizjoterapia urologiczna może być stosowana w leczeniu różnych schorzeń, w tym:
- bólu miednicy, o zmiennym natężeniu w podbrzuszu, mosznie, jądrach, kroczu i udach – CPPS,
- nietrzymaniu moczu,
- pęcherzu nadreaktywnym oraz parciach naglących,
- zaburzeniach erekcji i potencji,
- chorobie Peyroniego,
- zaburzeniach płodności,
- żylakach powrózka nasiennego i wodniakach jąder,
- trudnościchi w oddaniu moczu i zaleganiu moczu.
Problemy w obrębie dna miednicy u mężczyzn mają nieco inne podłoże niż u kobiet. Najczęściej są następstwem zabiegów leczenia raka prostaty, jąder czy pęcherza moczowego, nieswoistych zapaleń prostaty, neuralgii nerwu sromowego, problemami z kręgosłupem, urazami, chorobami demielinizacyjnymi, hard faccid sydrome (bolesność, skrócenie lub stwardnienie prącia), chorobą Peyroniego (choroba tkanki łącznej prącia, objawiająca się stwardnieniem ciał jamistych).
Odpowiednio prowadzona fizjoterapia urologiczna na etapie przedoperacyjnym i następnie kontynuowana po zabiegu zwiększa znacząco szansę na poprawę kontynencji, jak i funkcji seksualnych. Fizjoterapia urologiczna ma na celu reedukację nawyków związanych z mikcją, w tym również toaletowych. Według doniesień naukowych u mężczyzn z problemami w obrębie gruczołu krokowego oraz schorzeniami dolnych dróg moczowych wskazane jest przyjmowanie pozycji siedzącej podczas mikcji celem zmniejszenia obciążenia dna miednicy i ułatwienia mikcji.
Fizjoterapia anorektalna
Fizjoterapia anorektalna to specjalistyczna forma fizjoterapii, która koncentruje się na okolicy końcowego odcinka jelita grubego, odbytnicy i odbytu. Ten rodzaj terapii ma na celu pomóc osobom, które doświadczają bólu, dyskomfortu lub dysfunkcji w tym obszarze. Fizjoterapię anorektalną można stosować w leczeniu różnych schorzeń, w tym:
- Nietrzymanie gazów i stolca.
Nietrzymanie gazów lub/i stolca to stan, w którym dana osoba nie jest w stanie kontrolować wypróżnień oraz gazów. Może to być spowodowane różnymi czynnikami, w tym uszkodzeniem nerwów lub osłabieniem mięśni.
- Zaparcia.
Zaparcia są częstym schorzeniem, które dotyka wiele osób. Mogą być spowodowane różnymi czynnikami, w tym niewłaściwą dietą, odwodnieniem, osłabieniem mięśni, wzdęciami, bólami przy wypróżnieniu, czy żylakami odbytu oraz bolesnymi hemoroidami.
- Ból miednicy.
Ból miednicy jest częstym schorzeniem, które może dotyczyć zarówno mężczyzn, jak i kobiet.
Fizjoterapia anorektalna zazwyczaj obejmuje połączenie ćwiczeń, terapii manualnej i reedukacji zachowań toaletowych. Pacjentów można uczyć ćwiczeń wzmacniających mięśnie w okolicy odbytu i odbytu. Terapia manualna może obejmować masaż lub rozciąganie mięśni miednicy. Edukacja może obejmować porady dotyczące zmiany postawy, oddychania i stylu życia, które mogą pomóc w poprawie zdrowia i jakości życia pacjentów.
Fizjoterapeuci tej dziedziny mają do dyspozycji wiele, oprócz umiejętności palpacyjnych, narzędzi diagnostycznych tj. elektromiografia, manometria anorektalna, Biofeedback anorektalny, EMGBiofeedback, czy ultrasonografia. Ponadto fizjoterapia obejmuje indywidualnie dobrany trening mięśni dna miednicy, poprzedzony diagnostyką z wykorzystaniem elektromiografii, czy USG z sonofeedbackiem i badaniem fizykalnym. Badanie na potrzeby fizjoterapii urologicznej, ginekologicznej i anorektalnej, jak i diagnostykę EMG i elektrostymulację wykonuje się u mężczyzn per rectum – przez odbytnicę, u kobiet przez pochwę (często z użyciem wziernika pochwowego) lub/i odbytnicę. Podobnie jak w terapii kobiet, zwracamy uwagę na prawidłową postawę, odpowiedni tor i sposób oddychania, staramy się modyfikować czynniki ryzyka i wpływać na nawyki upośledzające funkcje układów. Ważne aby pamiętać, że praca z pacjentem z problemami dna miednicy to praca kompleksowa – zespołowa – wymaga ścisłej współpracy m.in. lekarza urologa i/lub onkologa, fizjoterapeuty, psychologa, seksuologa, a w przypadku pracy z pacjentami z obciążonym wywiadem onkologicznym również psychoonkologa.
Karolina Olszewska
